U neposrednoj blizini centra u užoj gradskoj zoni, ispod Varoškog groblja nalazi se jedna od najstarijih poznatih česama „Bubanj“. Sam naziv svedoči o starosti izvora „žive vode“, jer je „bubanj“ turska reč i znači „uređen izvor“. Od najranijeg doba služio je za vodosnabdevanje i voda je tekla do gradske zone čunkovima od pečene gline. U narodu je postojalo verovanje da je njena voda lekovita, pa su stanovnici u njoj kupali decu, dok je varoški česmadžija bio zadužen da brine o njoj kao i o drugim varoškim česmama.
Izvor je valorizovan u XIX veku, za vreme vladavine Milana Obrenovića, a 1922. godine porodica starih kragujevačkih industrijalaca Pavlović –Bojadžić kaptirala je izvor i umetnički oblikovala česmu. Česma je osim rezervoara u donjem delu i dekorativne ograde imala i natkriveno odmaralište, sa kojeg se pružao pogled na okolno zelenilo, a kasnije i na površinu jezera, nastalog eksploatacijom zemljišta za potrebe predratne ciglane. Po česmi su čitavo naselje i jezero dobili naziv „Bubanj“. Izdašnost česme je 1,5 litara u sekundi, a i danas je, osim padavina, jedini izvor vode u jezeru.
Košutnjak je bio poznato i posećeno kragujevačko izletište tokom 19. i početkom 20. veka, pa je i Prvi maj u Kragujevcu prvi put proslavljen u ovom parku 1904. godine. Osim česme Ilina voda, obiluje i drugim izvorima.
Stanovnici današnjeg naselja Teferič, koji su se doseljavali u ovaj deo Šumadije, prvo su gradili kuće iznad postojećeg izvora, a kasnije su se odatle preselili upravo zbog čestih dolazaka Turaka . Turci su voleli da se odmore u prirodi, a pošto se takav izlet na turskom kaže „teferič“, čitavo naselje je tako i dobilo ime. Tu se nalazi i „Teferička česma“, a u samom Košutnjaku se takođe nalazio izvor, gde su Turci vrlo često navraćali, pa su i tu podigli česmu. Ta česma se zbog toga zove „Turska česma“. Ne zna se kad je podignuta kao što se ne zna ni da li je oduvek imala današnji izgled, ali su ljudi često odlazili do Turske česme u šetnju ili na izlet. Na Turskoj česmi više nema vode, iako vodena „žica“ potiče sa Žeželja, a najverovatnije je presečena izgradnjom nekog bunara.
Odmah ispod Košutnjaka, u Gajevoj ulici u Ilinoj vodi, nalazi se česma zvana „Cigančica“, koja je po legendi dobila ime, jer je u njenoj blizini ubijena Cigančica. Zna se da je postojala i u tursko vreme i da je izvor izmešten, kada su za vreme rata okupatori hteli da izgrade još jedan železnički kolosek. Ne zna se ko je i kada podigao česmu, ali su ljudi iz celog grada masovno dolazili u sušnim periodima na Cigančicu, česmu u Ilinoj vodi, jer je vode uvek bilo i bila je izuzetnog kvaliteta. Od Trmbaskih izvora izgrađeni su bazeni na Pivari i u Gornjem parku, a voda je dolazila do 15 tadašnjih javnih gradskih česama. One su se nalazile na uglu Nenadovićeve i Kosovske, kod Arizovića mlina, stočne pijace, Opštinske kafane, kod Starog načelstva, Šiškove kafane, Novog načelstva, Opštinskog suda, kod Gušićeve kafane, u Paštrmčevoj ulici, a tu su česma kod Gimnazije, kod kafane Paligorić, ispred kuće Obrena Jankovića, kod Palilulske osnovne škole i kod Male vage. Na žalost, kao spomenici, postoje samo neke od njih.
Austrogarski okupatori su Košutnjak devastirali 1916. godine, kada su posekli celu šumu, kao i mnogo drveća duž puta i pruge Kragujevac – Lapovo, a između ostalog i šumu i poznati rasadnik „Rogot“ u kojem su se gajile sadnice za pošumljavanje. Kada su 1926. godine popločane kragujevačke ulice, napravljen je i put za Košutnjak, koji je u periodu od 1947. godine ponovo pošumljavan, do pedesetih. Na ovom poznatom izletištu uređen je restoran sa bazenima, bungalovima i sportskim terenom, koji su bili veoma popularni, ali su tokom godina ipak zapušteni.
Pratite nas na našemTELEGRAM kanalu
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, Twitter nalogu
